Psotki i śmieszki
- w 40. rocznicę śmierci Janiny Porazińskiej
Foto: Wikipedia
Debiutowała w 1903 r. na łamach „Wądrowca”. Współpracowała z redakcjami czasopism dziecięcych, m.in. „Płomykiem” i „Płomyczkiem”. W 1924 roku ukazała się baśń "Kichuś majstra Lepigliny". Autorka powołała w niej do życia śmiesznego chłopczyka ulepionego z gliny i przedstawiła jego przygody w XVII – wiecznym Krakowie. Rok później debiutowała jako poetka zbiorkiem wierszy "W Wojtusiowej izbie", w którym ożywiła przedmioty znajdujące się w wiejskiej chacie.
Pisała o dzieciach, zwierzętach, przypominała legendy i historie polskie, utrwalała piosenki ludowe. Wydawała zbiory poezji, baśnie, opowiadania.
Do najbardziej znanych utworów Janiny Porazińskiej należą: zbiory wierszy „Smyku, smyku na patyku” oraz „Psotki i śmieszki", adaptacje baśni ludowych zebrane w tomach: "Czarodziejska księga" i „Starodzieje", wspomnienia z dzieciństwa – „I w sto koni nie dogoni”, opowiadania o tematyce wiejskiej – np. „Maciuś Skowronek” oraz piękna opowieść o Janie Kochanowskim dla starszych dzieci pt. "Kto mi dał skrzydła".
PSOTKI I ŚMIESZKI
DOROTKA
Ta Dorotka, ta maluśka
tańcowała dokoluśka.
Tańcowała ranną rosą,
i tupała nóżką bosą.
Tak, tak, tak.
Ta Dorotka, ta maluśka
tańcowała dokoluśka.
Tańcowała i w południe,
gdy słoneczko grzało cudnie.
Tak, tak, tak.
Ta Dorotka, ta maluśka
tańcowała dokoluśka.
Tańcowała wieczorami,
kiedy słonko za górami.
Tak, tak, tak.
A teraz śpi w kolebusi,
na różowej swej podusi.
Chodzi senek koło płotka.
"Cicho, bo już śpi Dorotka."
Tak, tak, tak.
Wraz z nią zasnął dwór jej cały,
nie śpi tylko jeżyk mały.
A ty, senku, nadstaw uszko,
gdzie ten jeż, co tupnął nóżką.
Tak, tak, tak.
KTO MI DAŁ SKRZYDŁA
Opowieść biograficzna o Janie Kochanowskim, bogata od strony poznawczej, nie przeciążona jednak nadmiarem wiadomości. Postać poety ukazana jest wnikliwie i wszechstronnie: podczas nauki, twórczej pracy i zabawy. Swoboda i naturalność , z jaką pisarka odtwarza epizody z życia Kochanowskiego sprawiają, że powieść stanowi przystępną i ciekawą lekturę.
W WOJTUSIOWEJ IZBIE
Cykl wierszyków o izbie wiejskiej, widzianej oczami dziecka. Nic w tym radosnym, poetyckim świecie nie jest martwe i statyczne, wyobraźnia dziecka ożywia kąt i ławę, pogrzebacz i plamę na podłodze, sukienki w malowanej skrzyni. W niektórych wierszykach poetka używa gwary, a także naśladuje dziecięce seplenienie.
BAJKA ISKIERKI
Z popielnika na Wojtusia
iskiereczka mruga:
- Chodź, chodź... bajkę ci opowiem.
Bajka będzie dłu...ga:
Była sobie Baba Jaga,
miała chatkę z masła.
A w tej chatce straszne dziwy!...
Pst!...
Iskierka zgasła.
Z popielnika na Wojtusia
iskiereczka mruga:
- Chodź, chodź... bajkę ci opowiem.
Moja będzie dłu...ga...
SMYKU, SMYKU NA PATYKU
Zbiór wierszyków osnutych na motywach ludowych, żartobliwych i lirycznych o ludziach mieszkających na wsi i otaczających ich zwierzętach. Są to utwory proste, przystępne, często żartobliwe. Cechuje je niezwykle serdeczny stosunek do dziecka.
ZABAWKA Z JARMARKU
Cztery konie w wózku,
wszystkie malowane:
dwa łaciate, trzeci siwy,
a czwarty kasztanek.
Cztery kółka w wózku,
kółeczka skrzypiące.
A na wózku siedzą sobie
zielone zające.
Gdy Jaś wózek ciągnie,
bo już dość ma stania,
to zajączek łapką - drapką
koniki pogania.
Gdy Jaś wózek ciągnie
zabawka, jak żywa,
stuku - puku nóżeczkami
i głowisią kiwa .
KICHUŚ MAJSTRA LEPIGLINY
SZEWCZYK DRATEWKA
Wykorzystano:
Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Warszawa, 1979
Lektury odległe i bliskie. Wybór i opracowanie Stanisław Frycie. Warszawa 1991
Białek J.Z.: Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1918-1939. Zarys monograficzny. Materiały. Warszawa, 1987
Januszewski T.: Słownik pisarzy i lektur dla szkół podstawowych. Warszawa
Skany okładek
